Kapitan Stanisław Pałac to jedna z wybitniejszych postaci naszej historii, osoba związana z Żyrardowem, żołnierz Armii Krajowej uhonorowany wieloma odznaczenami w tym srebrnym krzyżem orderu Virtutti Militari. W czasie II Wojny Światowej dowiódł swojego męstwa w czasie kampani wrześniowej, a następnie podczas tworzenia struktur konspiracyjnych. Absolwent Akademii Wychowania Fizycznego, po II wojnie światowej za przynależność do AK musiał uchodzić z kraju przed represjami ze strony komunistycznych władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Po kilku latach powrócił do Polski i podjął pracę, jako pedagog szkolny. Pracował również z trudną młodzieżą w Zakładzie Poprawczym w pobliskim Oryszewie, a w połowie lat 60. XX w. osiadł w Żyrardowie, gdzie został wychowawcą w Państwowym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym.

Walkę z niemieckim okupantem rozpoczął na przełomie 1939 i 1940r oku na lubelszczyźnie, gdzie tworzył struktury ZWZ. Najbarwniejsza karta jego życiorysu zaczyna się jednak w momencie dołączenia do Świętokrzyskiego Zgrupowania Armii Krajowej "Ponurego". Major Jan Piwnik "Ponury" powierzył mu dowództwo nad III Zgrupowaniem, które operowało we wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Mając pod dowództwem blisko setkę ludzi, był znaczną siłą, której Niemcy bardzo się obawiali. Mimo licznych obław z zaangażowaniem kilku batalionów SS oraz lotnictwa, Zgrupowanie kpt. Stanisława Pałaca "Mariańskiego" oraz pozostałe Zgrupowania Ponurego prowadziły prężną działalność partyzancką. Zainteresowanych odsyłam do książki Cezarego Chlebowskiego "Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie", rewelacyjnej lektury opowiadającej o życiorysie "Ponurego" oraz działalności Zgrupowań AK "Ponury". W sierpniu 1944 roku, w trakcie akcji "Burza", w Obwodach AK Opatów i Sandomierz, w składzie 2 Dywizji Piechoty Armii Krajowej odtworzony został 2 Pułk Piechoty Legionów. Stanisław Pałac "Mariański" pełnił funkcję zastępcy dowódcy i batalionu. Zmarł 30 listopada 1983 r. nękany długotrwałą chorobą. Bliscy i podopieczni zapamiętali go jako człowieka o dobrym sercu, oddanego swej pracy i gorącego patriotę.

Oficerowie 1 batalionu 2 Pułku Piechoty Legionów Armii Krajowej. Od lewej: por. Stanisław Pałac "Mariański", por. Eugeniusz Kaszyński "Nurt", ks. kapelan Zygmunt Głowacki "Jaskólski", por. Marian Świderski "Dzik".

Oficerowie Zgrupowania Partyzanckiego "Ponury" na Wykusie, lato 1943 r. Od lewej: ppor. Rafał Niedzielski "Rafał", ppor. Władysław Czerwonka "Jurek", por. Wincenty Waligórski "Witek", por. Stanisław Pałac "Mariański", por. Waldemar Szwiec "Robot". Leży por. Jan Rogowski "Czarka".

Grupa żołnierzy Armii Krajowej. Przy radiostacji por. Stanisław Pałac "Mariański" i por. Marian Świderski "Dzik".

Żołnierze Zgrupowania Partyzanckiego Armii Krajowej "Ponury" przy szałasie na Wykusie. Na pierwszym planie por. Stanisław Pałac "Mariański". W tle w charakterystycznym berecie dezerter gruziński z Armii czerwonej, który dołączył do partyzantów. Po prawej partyzant ze zrzutowym pistoletem maszynowym "Sten".

Opis skrzynki pochodzi z serwisu Opencaching.PL.